Vertrouwen uit een flesje
Wanneer een kalf melk drinkt bij haar moeder, maakt de koe in haar bloed oxytocine aan. Deze stof waarborgt een band tussen moeder en haar kalf. In het dierenrijk zijn veel van soortgelijke observaties gedaan, waarbij oxytocine steeds een sleutelrol blijkt te spelen in de binding tussen dieren. Wetenschappers hebben ontdekt dat oxytocine ook bij mensen een prominente rol speelt in sociale interactie…
De effecten van oxytocine
Dat oxytocine bij mensen bepaalde lichamelijke effecten kan hebben, is al langer bekend. Zo gebruiken vrouwen dit middel om borstvoeding te stimuleren. Het wordt door artsen voorgeschreven in de vorm van een neusspray. Dat het toedienen van deze neusspray ook invloed heeft op ons gedrag en perceptie is een meer recente ontdekking. In 2005 kwam het team van Ernst Fehr van de Universiteit van Zürich op het idee om de effecten van oxytocine op economisch gedrag te onderzoeken. Zij nodigden een groep proefpersonen uit om de ultimatum game te spelen.
Ultimate game
De ultimatum game werkt als volgt. Een zogeheten ‘investor’ start met een bedrag (zeg € 10) en wordt gevraagd dit of een deel ervan aan een ‘trustee’ te geven (zeg € 2). De spelleiding verviervoudigt vervolgens dit bedrag (4 x € 2 = € 8). De trustee wordt daarna gevraagd weer een bedrag terug te geven aan de investor. De investor heeft nu het laatste woord, hij of zij kan dit aanbod accepteren of weigeren. Echter, beide spelers ontvangen niets als de investor het bod weigert.
De trustee heeft er dus belang bij een niet te laag, maar ook niet te hoog bedrag aan de investor terug te geven. Bij een te laag bedrag zal de investor kunnen weigeren en staan beiden met lege handen. De trustee zal ook niet een te hoog bedrag willen bieden, want dan snijdt hij zichzelf in de vingers (door zijn winst weg te geven). Hoe meer vertrouwen er over en weer is, hoe meer geld beide partijen eraan verdienen. De helft van de proefpersonen kreeg een half uur voordat het experiment begon de neusspray met oxytocine toegediend. De andere helft van de proefpersonen kregen een placebo neusspray.
De resultaten van het onderzoek laten zien dat de investors uit de oxytocine groep 20% procent meer geld doorsluisden naar trustees. In de oxytocine groep kwam het twee keer vaker voor dat investors het gehele bedrag doorsluisden naar de trustees. De oxytocine zorgt er dus voor dat mensen de neiging krijgen om anderen te vertrouwen en zich daardoor coöperatiever opstelden.
Neiging om te conformeren
Het onderzoek van Fehr heeft veel nieuwe studies naar de effecten van oxytocine geïnspireerd. Zo is onder andere door vijf Nederlandse wetenschappers onderzocht wat het effect van oxytocine is op onze neiging om te conformeren. Conformeren is het aanpassen van onze mening en gedrag aan onze sociale omgeving. De onderzoekers denken dat dit gedrag de groepscohesie vergroot, en daarmee ook de overlevingskansen van de groep.
Het Nederlandse experiment had een simpel design. Hierbij is proefpersonen gevraagd hun mening te geven over de aantrekkelijkheid van een symbool. Bij de presentatie van het symbool zagen proefpersonen hoe hun ‘eigen team’ het symbool beoordeelde en hoe een ‘ander team’ de symbolen beoordeelde. De resultaten van het experiment laten zien dat proefpersonen die oxytocine hadden gekregen veel sterker de neiging hadden hun mening aan het eigen team aan te passen. De onderzoekers tonen hiermee aan dat oxytocine een belangrijke rol speelt bij groepscohesie.
Vertrouwen uit een flesje
Via Google kun je meerdere aanbieders vinden van het ‘vertrouwen uit een flesje’; voor ongeveer € 25 kun je een neusspray met oxytocine bemachtigen. Het wordt gepositioneerd als een middel dat helpt tegen onzekerheid en positief werkt bij het aanknopen van relaties. Er wordt echter geen uitleg gegeven over hoe je de neusspray moet toedienen bij je gesprekspartner.
Referentie(s)
Kosfeld, M., Heinrichs, M., Zak, P.J., Fischbacher, U., Fehr, E. (2005), Oxytocin increases trust in humans. Nature, vol.435, June, p.673-676.
Stallen, M., De Drue, C.K.W., Shalvi, S., Smidts, A., Sanfey, A.G. (2012), The Herding hormone: oxytocin stimulates in-group conformity. Psychological Science, vol.23, no.11, p.1288-1292.