Wat houdt nudging precies in?

Bij nudging komt het er op neer dat een ‘zender’ rechtstreeks – met behulp van een bepaalde prikkel of stimulus (de nudge) – het gedrag van een ontvanger probeert te veranderen, zonder dat dit bij die ontvanger een gevoel van een verplichting oproept en zonder dat de zender daar een financiële incentive tegenover stelt. ‘Rechtstreeks’ betekent zonder pogingen tot overreding en zonder de ontvanger iets te verbieden.

Principe van nudging

Een eenvoudig voorbeeld van een nudge zijn door een wegbeheerder aangelegde fietssuggestiestroken op een weg waar vaak te hard wordt gereden (zie foto). Door deze strepen lijkt de weg smaller, waardoor automobilisten langzamer gaan rijden. Er is hier niet sprake van een afgedwongen verplichting (je kunt immers nog steeds te hard rijden), en de neiging langzamer te rijden zal veelal onbewust plaatsvinden. Dit belangrijke principe van nudging wordt door Thaler en Sunstein (2009) beschreven als het libertarisch paternalisme. Het gedrag van de automobilist wordt gestuurd vanuit een paternalistische houding (de wegbeheerder weet dat minder hard rijden ernstige ongelukken voorkomt), maar de ontvanger heeft nog steeds een zekere keuzevrijheid (libertarisme) om wel of niet te hard te rijden.

Nudging kan worden ingezet door partijen die een informatievoorsprong op haar doelgroep hebben. Volgens Thaler en Sunstein (2009) ben je als nudger een keuze-architect: je richt de context in waarin mensen beslissingen nemen. Daarbij kunnen de kleinste en ogenschijnlijk nietszeggende details van grote invloed zijn op iemands keuzegedrag. De eerder genoemde fietssuggestiestroken zijn een voorbeeld van dergelijke aanpassingen in de fysieke omgeving.

Goed om te weten

Het interessante van nudging is dat voor effectieve gedragsbeïnvloeding, overredende communicatieboodschappen niet nodig zijn. Het traditionele beïnvloedingsparadigma – waarin communicatie er vooral op is gericht via attitudeverandering gedrag te beïnvloeden – leidt in de praktijk namelijk lang niet altijd tot het gewenste resultaat.

Als duidelijk is welke motivatie door de nudge getriggerd moet worden, en de vorm van de nudge is benoemd, komt de vraag pas om de hoek kijken hoe communicatie hierin een rol kan spelen. Communicatie is dan niet langer leidend in het beïnvloeden van gedrag, maar ondersteunend. De rol van communicatie wordt hiermee niet gedegradeerd. De rol van communicatie blijft bij nudging van essentieel belang, maar moet wel passen bij de doelstelling van de nudge.

Meer informatie

Hieronder vind je meer informatie over allerlei aspecten van nudging. Heb je nog vragen over dit onderwerp of suggesties en tips? Neem dan gerust contact met ons op.

123RF - 148543098

Kunnen nudges de ongelijkheid tussen arm en rijk vergroten?

Bij nudging draait het om ingrepen in de keuze-architectuur van consumenten om zo hun aankoopgedrag te beïnvloeden. Dat klinkt ingewikkeld, maar dat is het vaak niet. Een bekende nudge is het aanbieden van een standaard (‘default’) optie; consumenten overwegen die vaak het eerst. Vroeger prezen autoverkopers bijvoorbeeld een ‘kaal’ model vaak als standaardoptie aan, nu prijzen ze gewoonlijk enigszins aangeklede auto’s als default aan. In Amerika leidde dit tot een verhoging in de verkoopprijs van gemiddeld $ 1.500 per auto. Met ‘kleine’ prikkels kan je zo het gedrag van consumenten sturen. Sommige consumenten lijken daar gevoeliger voor dan andere. Onderzoek laat zien dat dit onder andere te maken heeft met je sociaaleconomische status.

Lees verder!
123RF - 21461678

Wat weet jij van behavioral economics en nudging? Doe de test!

Iedereen heeft inmiddels wel eens iets gelezen of gehoord over nudging. Maar wist je dat nudging deel uitmaakt van het vakgebied behavioral economics? Dit vakgebied gaat over het toepassen van gedragspsychologie op (bedrijfs-) economische vraagstukken. De laatste tien jaar is hier veel over geschreven; denk aan boeken van Daniel Kahneman (‘Thinking, fast and slow’) en die van Cas Sunstein & Richard Thaler (‘Nudge’). Hieronder kun je je kennis testen over de meest essentiële begrippen van behavioral economics!

Lees verder!
123RF - 80229273

Ook online is je oog soms groter dan je maag…

Thuisbezorgd, Deliveroo, Foodora en Ubereats. Menigeen heeft hier wel eens een maaltijd besteld. Vooral in het weekend loopt het vaak storm op deze sites. Thuisbezorgd mocht voor het eerste kwartaal van 2017 maar liefst 6,2 miljoen bestellingen noteren (+ 31% ten opzichte van diezelfde periode in 2016), en ook de andere concurrenten blijven groeien. Wanneer je op een bestelsite je eten bij elkaar klikt, kom je er na bezorging vaak achter dat je oog groter bleek dan je maag. Je hebt weer eens veel te veel besteld, en de helft verdwijnt dan in de koelkast voor de volgende dag. Maar wellicht is dit probleem op te lossen met een simpele nudge?

Lees verder!
123RF - 49263818

Het effect van verlichting op het maken van (gezonde) keuzes

Als je naar een restaurant gaat, is het belangrijk dat er een goede sfeer hangt. Het gaat er immers niet alleen om dat je lekker eet, maar dat het er ook gezellig is! De sfeer in een restaurant wordt onder meer bepaald door de verlichting en de ambiance die daarmee wordt gecreëerd. Met de juiste verlichting wordt een betere ervaring en beleving gecreëerd, waardoor het al gauw een gezellige avond wordt. Onderzoekers hebben gekeken het effect van verlichting op je menukeuze. En dat werpt een heel ander licht op de zaak!

Lees verder!
123RF - 14888973

Is je geefgedrag aan goede doelen te nudgen?

Als een collectant voor een goed doel bij je aan de deur komt, staat het je vrij het bedrag te geven dat jij wilt. Maar stel voor dat je wordt ge-nudged… dat er een gesuggereerd bedrag op de collectebus staat. Zou je dan eerder en meer geld aan de collectant geven? Of zou het je dusdanig irriteren dat je minder geld geeft? Twee onderzoekers hebben vijf mogelijke effecten van het nudgen met gesuggereerde bedragen onderzocht.

Lees verder!
AdobeStock 563409035

Voel jij je wel eens bekeken?

Ken je dat gevoel? De priemende blik van iemand die je aankijkt, waardoor je je misschien wat ongemakkelijk voelt… In social marketing zijn foto’s van gezichten die je aankijken een methode om ongewenst gedrag te bestrijden. Als bewoners van een wijk hun afval niet netjes in daartoe bestemde containers deponeren, kan een foto van iemand die je aankijkt je gedrag in positieve zin beïnvloeden. Drie onderzoekers hebben in kaart gebracht wat zo’n priemende blik bij mensen oproept.

Lees verder!
123RF -146720205

Waarom nudgen niet altijd volstaat

Overheden zijn verantwoordelijk voor het oplossen van grote sociale en/of gezondheidsproblemen, zoals obesitas, alcoholgebruik en discriminatie. Veel pogingen om deze problemen op te lossen – zoals burgers voorlichten over de nadelen van roken – werken onvoldoende, niet of zelfs averechts. Social marketing is een vakgebied dat overheden inzichten biedt in wat wel en niet werkt. En nudging is slechts één methode binnen dat vakgebied.

Lees verder!
123RF - 13563718

Nudging in bedrijfsrestaurants

In de meeste bedrijfsrestaurants is het besef doorgedrongen dat je bezoekers moet aanzetten tot het maken van verantwoorde keuzes. Als dit besef niet vanuit de cateraar zelf is voortgekomen, is dit wel vanuit de werkgever die baat heeft bij gezonde medewerkers. Een verantwoorde keuze houdt in dat je kiest voor gezond eten en dat je niet teveel eet. Een goed voorbeeld van dat laatste is het weghalen van dienbladen (‘trayless dining’) waardoor mensen minder eten meenemen. Maar ook de relatieve plaats in het restaurant van (on)gezond eten heeft invloed op je keuzegedrag.

Lees verder!
Slim by design

‘Slim by design’ (boek)

‘Afvallen door middel van design werkt beter dan afvallen door wilskracht’. Zo begint Brian Wansink zijn boek ‘Slim by design’. In dit boek gaat het over het bewust veranderen van je ‘eet-omgeving’ – door Wansink ook wel ‘food-radius’ genoemd. Hierdoor ga je minder eten, maar kan je ook je omgeving beïnvloeden om minder te eten. Het blijkt namelijk gemakkelijker om je eetomgeving te veranderen dan om je gedachten te veranderen.

Lees verder!
123RF - 48666925

Gezonder eten? Bied een gezonde en ongezonde keuze aan!

Stel je zit in een restaurant en op de menukaart staan slechts twee gerechten. Links staat een foto van een gezonde salade en rechts een foto van een ‘lekkere vette’ hamburger. Welk gerecht zou jij kiezen? Ga je voor de gezonde, of voor de ongezonde optie? En wat als we de foto’s nu eens van plaats verwisselen? Zou dat enig verschil maken? Nee, natuurlijk niet! Of toch wel? Lees in dit artikel over het bizarre effect van nudging…

Lees verder!
123RF - 11847308

Duurzaam overreden

Als het om duurzaam gedrag gaat, wordt wel gesteld dat er een verschil is tussen de burger en de consument. Als burger zijn we allemaal voorstander van het nastreven van duurzaam gedrag. Maar als consument zijn we lang niet altijd bereid daar meer voor te betalen. Communicatie is er mede op gericht mensen te overreden. Vooral als het gaat om het stimuleren van duurzaam gedrag blijkt dat de insteek van de boodschap van groot belang is om consumenten tot het gewenste gedrag aan te zetten.

Lees verder!
123RF - 42933217

Zo eet je niet teveel

Het idee was altijd, dat hoe groter het bord is, hoe meer je geneigd bent op te scheppen. Onderzoek toont aan dat de waarneming van de grootte van je bord bepaalt hoeveel je eet. En die waarneming is heel eenvoudig te beïnvloeden… Volgens onderzoek van Van Ittersum en Wansink kun je om minder te eten gebruik maken van de zogenaamde Delboeuf-illusie.

Lees verder!
Nudge

‘Nudge’ (boek)

‘Nudge; improving decisions about health, wealth, and happiness’ is een absolute ‘must read’. Nudge gaat simpel gezegd over de vraag hoe je door middel van prikkels mensen een duwtje (nudge) kunt geven om bepaald gedrag te vertonen. Een simpel voorbeeld is het aanbrengen van fietssuggestiestroken op een weg buiten de bebouwde kom. Deze stroken zorgen ervoor dat de weg optisch smaller lijkt, waardoor mensen langzamer gaan rijden. De fietssuggestiestroken zijn in dit geval de ‘nudge’.

Lees verder!
123RF - 45905414 / 4590 / 459054075410 /

‘Ontwerpen voor gedragsverandering’ (boek)

Design kent vele functies; naast bijvoorbeeld een esthetische en ergonomische functie kan design ook een gedragsbeïnvloedende functie hebben. Design kan bepaalde procedures verduidelijken (“hoe moet ik deze verpakking openmaken?” of “hoe moet ik dit apparaat gebruiken?”) maar ook letterlijk gedrag beïnvloeden door je andere keuzes te laten maken. Het boek ‘Ontwerpen voor gedragsverandering’ van Sander Hermsen en Reint Jan Renes gaat in op de gedragsbeïnvloedende functie van design.

Lees verder!
123RF - 51511759

Hoe ethisch is nudgen eigenlijk?

De succescases stapelen zich op, het effect ervan wordt meer en meer bejubeld, en zelfs de Belastingdienst komt er openlijk voor uit van deze technieken gebruik te maken. Nudging: als tool en als mindset zeer invloedrijk en effectief in het bewerkstelligen van gedragsverandering. Maar het succes roept ook vragen op: hoe ver mogen organisaties (met name overheden) gaan om mensen een zetje in een bepaalde richting te geven?

Lees verder!
123RF - 10051591

Een typologie van nudges

Sinds het verschijnen van Kahneman’s boek ‘Thinking; fast and slow’ zijn de begrippen Type I en Type II denken in ons vakgebied gemeengoed geworden. Type I verwijst naar automatische denkprocessen en Type II naar processen waar ‘reflectief denken’ plaatsvindt. Type II denken is gecontroleerd, langzaam, zelfbewust en weloverwogen. Hansen en Jespersen zetten een model uiteen waarin nudges onder meer op deze twee typen worden ingedeeld.

Lees verder!
123RF - 54462536

Beslisstrategieën in kaart gebracht

Gedragseconomie is een populair onderwerp op het moment en de boeken, onderzoeken en artikelen volgen elkaar snel op. Voornamelijk draait het in deze tak van wetenschap om het begrijpen van hoe consumenten beslissingen nemen. Naast gedragseconomie, zijn er in de tijd meerdere zogenaamde besluitvormingscholen gevormd. Door deze te (her)kennen kan het je helpen om niet alleen voor jezelf, maar ook voor je bedrijf betere beslissingen te nemen.

Lees verder!
123RF - 44032865

Het nieuwe marketingparadigma (blog)

In ons vakgebied gaat het er om dat we consumenten tot gedrag willen aanzetten. De geëigende weg is om dit via attitudebeïnvloeding te doen. Maar wat als een attitude eerder een gevolg is van gedrag, dan een veroorzaker ervan? Waarom staren we ons zo blind op attitudes om gedrag te veranderen? Waarom focussen we ons niet op meer directe manieren om gedrag te sturen?

Lees verder!
123RF - 48675795

98% van de lezers vindt dit artikel leuk

Sociaalpsychologisch onderzoek toont aan dat mensen sterk beïnvloedbaar zijn vanwege hun vaak onbewuste verlangen bij een groep te willen horen. Bedrijven en andere organisaties ontdekken steeds meer de kracht van ‘de sociale norm’. De Britse regering heeft deze tactiek bijvoorbeeld succesvol gebruikt in een brief aan achterstallige belastingbetalers. Steve Martin geeft in de Harvard Business Review vijf inzichten voor sociale normcampagnes voor het bedrijfsleven.

Lees verder!
123RF - 52028544

‘Thinking, fast and slow’ (boek)

Wat denk je zelf dat je bent: een snelle of een langzame denker? Veel mensen willen waarschijnlijk graag als ‘snelle denker’ gezien worden. Maar misschien moet je daar tòch even over nadenken. Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman schreef het boek ‘Thinking, fast and slow’ en toont aan dat je beter te bekend kunt staan als l-a-n-g-z-a-m-e denker!

Lees verder!